Johan van Strien

Femke Kirschner

Liesbeth van de Grint

De auteurs zijn verbonden aan de afdeling Onderwijsadvies & Training van Universiteit Utrecht.

Reacties op dit artikel naar: j.l.h.vanstrien@uu.nl

Docenten aan de Universiteit Utrecht (UU) hebben sinds enkele jaren de mogelijkheid om in zogenoemde DIY-studio’s zelf aan de slag te gaan met het opnemen van kennisclips. In het studiejaar 2018-2019 werden in deze studio’s ruim zevenhonderd korte kennisclips (met een duur van maximaal tien minuten) opgenomen. Ook krijgen docenten ondersteuning bij het beoordelen van de kwaliteit van kennisclips. In deze bijdrage beschrijven we wat de kennisclips studenten en docenten hebben opgeleverd en geven we tips voor als men zelf met kennisclips aan de slag wil.

Hoger niveau
Een kennisclip is een korte video waarin een specifiek onderwerp wordt behandeld. Kennisclips kunnen voor verschillende onderwijsdoeleinden worden ingezet, bijvoorbeeld ter voorbereiding van de lesstof die in het contactonderwijs (werkgroep, college) wordt behandeld of het achteraf verwijzen naar een kennisclip die net wat dieper ingaat op de behandelde lesstof. In beide situaties wordt studenten gevraagd de video buiten het contactonderwijs te bekijken, dus in eigen tijd en op eigen tempo. Kennisclips kunnen echter ook tíjdens het contactonderwijs worden aangeboden, bijvoorbeeld wanneer de (werkgroep)docent een onderwerp kort maar krachtig wil behandelen, studenten op eigen tempo met een onderwerp aan de slag wil laten gaan of gebruik wil maken van de visuele mogelijkheden die kennisclips bieden om de lesstof te verrijken. Mogelijkheden te over dus om het onderwijs met kennisclips beter te laten aansluiten op de leerwensen van studenten en tegelijkertijd het contactonderwijs naar een hoger niveau te tillen.
Het gebruik van kennisclips in het onderwijs wordt aan de UU gestimuleerd en ondersteund door het stimuleringsprogramma Educate-it. Dit brede programma heeft tot doel de kwaliteit van het onderwijs te optimaliseren door in te zetten op blended learning als onderwijsconcept. Dit didactische concept gaat uit van een integratie van leren met en zonder technologie, waarbij het de bedoeling is dat de twee onderdelen elkaar versterken (Oliver & Trigwell, 2005). Kennisclips worden daarom naast en in het contactonderwijs ingezet, waardoor het onderwijs een blended (met technologie) vorm krijgt. De technologie kan zo nodig bestaand contactonderwijs vervangen door zelfstudie. Naast het stimuleren en ondersteunen van onderwijsvernieuwing speelt het programma ook een grote rol bij de evaluatie van onderwijsinnovaties met betrekking tot onderwijskwaliteit. In de afgelopen jaren is een grootschalige enquête naar het kennisclipgebruik onder docenten uitgezet en zijn er zeven evaluatieonderzoeken naar het gebruik van kennisclips in het onderwijs uitgevoerd. De combinatie van deze onderzoeken geven een uniek inzicht in de effecten van het stimuleren en ondersteunen van kennisclipgebruik in het onderwijs voor zowel docenten als studenten.