Onderwijsnieuws
JUNI
Open access kost Europese universiteiten al meer dan 1 miljard
Academische instellingen in Europa betalen samen inmiddels al meer dan 1 miljard euro voor toegang tot wetenschappelijke tijdschriften, als onderdeel van de ‘big deal’-contracten over open access die zijn gesloten met de grote wetenschappelijke uitgeverijen. Dit blijkt uit een rapport van de European University Association (EUA). Omdat de onderhandelingen nog lang niet zijn voltooid, adviseert de EUA universiteitsbestuurders om scherper te onderhandelen.
Nederland uit top-5 meest concurrerende landen
Nederland is twee plaatsen gezakt op de IMD World Competitiveness Index en staat nu op de zesde plaats. Zwitserland en de Verenigde Arabische Emiraten hebben ons land ingehaald. De index wordt aangevoerd door Singapore, gevolgd door Hong Kong en de VS. De doelstelling van Nederland is om bij de top-5 te horen. Volgens MKB-Nederland en VNO-NCW zijn het onderwijssysteem en de infrastructuur dé aandachtspunten voor het versterken van de Nederlandse concurrentiekracht waardoor de top-5 weer ingenomen kan worden.
WESTERS WANTROUWEN IN CHINEES ONDERZOEK EN INNOVATIE GROEIT
Europa en de VS hebben jarenlang geprobeerd de banden met China aan te trekken op het gebied van economie, industrialisatie, hoger onderwijs, onderzoek en innovatie, maar nu lijken Europa en de VS twijfels te hebben over verdere samenwerking met de Chinezen. Een artikel in University World News beschrijft hoe de wetenschappelijke band van de VS met China in snel tempo verbrokkelt door angst voor economisch en militair misbruik van onderzoek door China. Ook in ons land is er volop discussie over de wijze van samenwerken met China. Een vergelijkbare (internationale) discussie over de betrouwbaarheid van China als partner speelt bij de ontwikkeling en aanleg van 5G-netwerkinfrastructuur. Een artikel van New Europe zet de feiten op een rij en komt tot de conclusie dat de ‘westerse angst’ voor Chinees misbruik van technieken, onderwijs en onderzoek “gegrond” is. Zo kunnen overheidsinstanties in China, in tegenstelling tot die in het westen, bijvoorbeeld in hoge mate controle op bedrijven uitoefenen.
Persoonlijk ontwikkelbudget voor iedereen
Zowel werkenden als niet-werkenden kunnen vanaf 1 januari 2020 een persoonlijk ontwikkelbudget voor scholing en ontwikkeling aanvragen. De huidige fiscale scholingsaftrek wordt vervangen door het STAP-budget (Stimulans ArbeidsmarktPositie). Daarmee kunnen zo’n 200.000 mensen per jaar aanspraak maken op een persoonlijk ontwikkelbudget tot 2.000 euro per persoon. Digitalisering en globalisering zijn voor het kabinet belangrijke aanleidingen om op deze manier te investeren in een leven lang ontwikkelen. Hoewel in principe iedereen in aanmerking komt voor het STAP-budget, wordt wel gekeken of iemand niet al recht heeft op studiefinanciering of andere vormen van publieke financiering van onderwijs. Bovendien geldt dat als het totale budget is uitgeput, nieuwe aanvragen in die periode niet meer zullen worden toegekend.
Ad-studenten tevreden over opleiding
Uit onderzoek van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) blijkt dat studenten die een Associate degree (Ad) volgden meer tevreden zijn over hun opleiding dan hbo-voltijdstudenten. Ze zijn ook positiever over hun voorbereiding op de arbeidsmarkt dan voltijd hbo’ers. Daarnaast levert een Ad een afgestudeerde in meerdere opzichten meer op dan een mbo 4-diploma; niet alleen zijn de toekomstperspectieven van Ad’ers beter ten opzichte van mbo’ers, ook verdienen Ad’ers gemiddeld meer dan mbo’ers.
AWTI: prestatiebekostiging en autonomie hoger onderwijs inperken
De minister van OCW moet de regie nemen om hogescholen en universiteiten te dwingen zich meer te profileren en hoger onderwijsinstellingen moeten meer ruimte krijgen om aankomend studenten strenger te selecteren aan de poort. Dat stelt de Adviesraad voor Wetenschap en Technologie en Innovatie (AWTI) in een advies aan de ministers van OCW en EZK over de rol van universiteiten en hogescholen. De AWTI vindt dat hogescholen en universiteiten nu onvoldoende zijn voorbereid op de toekomst. Daarom moet de minister van OCW ingrijpen om zo het onderwijsaanbod beter aan te laten sluiten op vragen vanuit de arbeidsmarkt. Verder moet wetenschappelijk onderzoek concurrerend zijn en dient de functie van valorisatie meer tot uitdrukking te komen. In een reactie op het advies liet OCW-minister Van Engelshoven weten dat ze niet van plan is instellingen meer ruimte te geven om strenger te selecteren aan de poort. Daarmee legt ze een belangrijke aanbeveling uit het AWTI-advies naast zich neer.
‘MANNENSTOP’ BIJ BENOEMINGEN TU/E
De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) is van plan alleen nog vrouwen aan te nemen voor vaste wetenschappelijke staffuncties.Pas als er geen geschikte vrouwelijke kandidaat wordt gevonden, komen mannen in aanmerking. De komende achttien maanden vallen alle vacatures onder de regeling, daarna wordt het programma geëvalueerd. Met de plannen hoopt de TU/e meer diversiteit op de werkvloer te creëren. Dat is ook nodig: van alle veertien Nederlandse universiteiten heeft de TU/e met 12,6 procent de minste vrouwelijke hoogleraren in dienst, blijkt uit cijfers van het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH). Aan de Open Universiteit (OU) werken procentueel de meeste vrouwelijke hoogleraren: bijna een derde van de OU-hoogleraren is vrouw.
Vijf miljoen voor oprichten Europese universiteit
Universiteitsalliantie YUFE (Young Universities for the Future of Europe) krijgt vijf miljoen euro van de Europese Commissie (EC) voor het oprichten van een Europese Universiteit. In september 2020 moeten de eerste YUFE-studenten beginnen.
YUFE is een van de zeventien universitaire samenwerkingsprojecten die EC-geld krijgen om hun ideeën in de praktijk te brengen. Het is de bedoeling dat YUFE-studenten hun eigen studie samenstellen, waarbij ze vakken kunnen volgen op hun thuisuniversiteit en op de overige zeven YUFE-universiteiten.
Financiering hoger onderwijs op de schop
Het kabinet gaat de financiering van het hoger onderwijs herzien. In plaats van het aantal studenten gaat het maatschappelijk nut van opleidingen zwaarder wegen. Daarmee volgt het kabinet het recente advies van de commissie Van Rijn, die met de herverdeling van de financiën twee problemen wilde oplossen. Ten eerste het probleem van de achterblijvende financiering van technische en bèta-opleidingen en ten tweede moet de herfinanciering de ‘perverse prikkel’ van almaar meer studenten beperken, die er nu vaak toe leidt dat kwantiteit boven kwaliteit wordt gesteld. Minister Van Engelshoven (OCW) heeft 41 miljoen euro beschikbaar om te voorkomen dat sommige universiteiten onevenredig hard worden getroffen door de overgang. Bij de hogescholen verwacht de minister geen negatieve effecten van de nieuwe financiering.
JULI
OCW neemt lerarenadvies Onderwijsraad over
Het ministerie van OCW neemt in grote lijnen het vorig jaar verschenen advies van de Onderwijsraad over met betrekking tot een brede herziening van het bevoegdhedenstelsel van primair, voortgezet en middelbaar (beroeps)onderwijs. Een bredere bevoegdheid en het breder openstellen van mogelijke carrièrepaden zorgen volgens de Onderwijsraad voor meer mobiliteit voor leraren tussen schooltypen en vakgebieden. OCW gaat nu in samenwerking met leraren, scholen en lerarenopleidingen werken aan het ontwerp voor een nieuw bevoegdhedenstelsel, dat eind 2020 klaar moet zijn en de mogelijkheid biedt om bevoegdheden over sectoren heen te stapelen.
OCW snijdt in taken Nuffic
Het ministerie van OCW gaat met ingang van 2021 snijden in het takenpakket van de internationaliseringsorganisatie Nuffic. Dit doet ze naar aanleiding van een rapport van de Auditdienst Rijk, de interne auditor van de overheid. Die uitte vorig jaar stevige kritiek op het handelen van Nuffic. Zo was er vanuit OCW gebrek aan sturing waardoor Nuffic te veel een eigen koers kon varen. Naar aanleiding van het rapport van de Auditdienst trekt OCW nu de teugels strakker aan en gaat ministerie het takenpakket van Nuffic wettelijk vastleggen. Een van de gevolgen daarvan is dat de internationalisering van het onderwijs anders wordt aangepakt. De Nuffic-activiteiten zullen daardoor krimpen. Het gaat om een voorgenomen besluit. Dat houdt in dat de minister voor het wetsvoorstel nog de goedkeuring moet krijgen van beide Kamers.
Convenant mbo-hbo doorstroom verbeteren
De overstap van mbo naar hbo is voor veel studenten een obstakel. Om die overgang te verbeteren, hebben de MBO-Raad en de Vereniging Hogescholen (VH), een samenwerkingsconvenant ondertekend.In het convenant zijn drie lijnen uitgewerkt waarlangs bevordering van de doorstroom moet plaatsvinden. Allereerst moeten mbo- en hbo-instellingen op regionaal niveau meer gaan samenwerken. Daarnaast willen de MBO-raad en de VH op basis van regionale initiatieven een kennisbasis gaan ontwikkelen waar alle instellingen best practices met elkaar kunnen delen. De derde lijn heeft ten slotte betrekking op de samenwerking met maatschappelijke partners en het bedrijfsleven.
Tweejarige hbo-masters krijgen extra bekostiging
Het ministerie van OCW wil de wet aanpassen waardoor hbo-masters gelijke bekostiging krijgen met wo-masters. Volgens OCW is dit nodig omdat de beroepspraktijk steeds complexer wordt waardoor de vraag naar opscholing van werkenden groeit, net als de vraag naar hoger opgeleiden. Het ministerie verwacht geen grote financiële gevolgen van dit voorstel. Wel zou het voor de studiefinanciering uit kunnen maken; de desbetreffende hbo-masterstudenten hebben namelijk langer recht op een aanvullende beurs.
AUGUSTUS
Nieuwe standaard voor hbo-masters
De Vereniging Hogescholen heeft een nieuwe standaard voor hbo-masteropleidingen uitgebracht. De standaard moet hogescholen die met nieuwe hbo-masteropleidingen willen starten meer houvast geven. In de nieuwe standaard wordt onderscheid gemaakt tussen vier pijlers om het eindniveau van een afgestudeerde te definiëren: meesterschap, onderzoekend vermogen, interprofessioneel handelen en doorwerking. De nieuwe standaard moet ook meer richting geven aan het ontwikkelen van nieuwe hbo-masters en bestaande hbo-masters een duidelijkere positie geven. Zie ook de column van Ferry Haan over dit onderwerp.
SCHOOL HOEFT GEEN IQ-TEST AF TE NEMEN OM SCHOOLNIVEAU LEERLING TE BEPALEN
Een basisschool in Hazerswoude-Rijndijk hoeft geen een IQ-test af te nemen bij een leerling. Dat heeft de rechtbank in Den Haag bepaald. Een vader probeerde de test af te dwingen om het schoolniveau van zijn dochter beter te kunnen bepalen. Het meisje vertoonde wisselende leerresultaten en kreeg van de school het advies voor vmbo-k, de beroepsgerichte variant. De vader was het oneens met dit advies en eiste daarom een IQ-test. De moeder van het meisje, die van de vader is gescheiden en niet bij de rechtszaak was betrokken, gaf echter geen goedkeuring voor de test. Omdat beide ouders het gezamenlijk gezag uitoefenen, is volgens de rechtbank haar toestemming voor zo’n test noodzakelijk. Doordat die toestemming niet gegeven is, kan de school niet verplicht worden mee te werken aan de IQ-test.
Zorgen om ‘zware toelatingstoetsen’ pabo’s
Volgens het Landelijk Overleg Lerarenopleiding Basisonderwijs (LOBO) weerhouden de 'strenge' pabo-toelatingstoetsen sommige scholieren ervan zich in te schrijven voor een pabo-studie. Het aantal studenten dat zich heeft ingeschreven om na de zomer aan een pabo-studie te beginnen is weliswaar licht gestegen, 8.600 inschrijvingen nu tegenover 8.132 inschrijvingen in 2018, maar die stijging wordt vrijwel geheel veroorzaakt door meer deeltijdstudenten. Veel nieuwe pabo-studenten struikelen al vóór het eerste leerjaar is begonnen doordat ze de toelatingstoetsen niet halen. Die toetsen zijn in 2014 ingevoerd om de kwaliteit op de pabo’s te verbeteren en te zorgen dat de opleidingen minder tijd kwijt zijn aan het bijspijkeren van basiskennis. Ruim een kwart van de studenten haalde de toelatingstesten de afgelopen jaren echter niet. Studenten liepen vooral vast op geschiedenis, waar meer dan dertig procent op zakte. Ook de taal- en rekentoets vormt voor veel studenten een barrière.
TUSSENJAAR? WORDT MILITAIR
Sinds de invoer van het leenstelsel neemt het aantal studenten dat kiest voor een tussenjaar toe. Uit onderzoek blijkt dat vorig jaar een op de tien jongeren koos voor een 'gap year' om te gaan backpacken, luieren of achter de kassa te gaan zitten. Daar is nu een nieuwe optie bijgekomen: jongeren met een havo- of vwo-diploma op zak kunnen een tussenjaar doen bij de Koninklijke Luchtmacht. In oktober beginnen achttien jongeren met de militaire training. Ze krijgen een contract als reservemilitair dat hen ongeveer duizend euro per maand oplevert. Vliegen in een straaljager of helikopter zit er niet in, net als op uitzending gaan, maar de luchtmacht belooft wel veel ‘mentale en fysieke activiteiten’. Defensie hoopt dat de jongeren na het tussenjaar bij de luchtmacht willen blijven.
Veerman leidt EC-missie gezonde bodem
In het kader van Horizon Europe, de opvolger Europese kaderprogramma Horizon 2020, heeft de Europese Commissie (EC) vijf grote maatschappelijke uitdagingen geformuleerd: 1) klimaatadaptatie, 2) de strijd tegen kanker, 3) schone en gezonde wateren, 4) klimaatneutrale en slimme steden, en 5) gezonde bodem en voedselvoorziening. Voor de aanpak van deze onderwerpen is ruim de helft van het totale budget van Horizon Europe gereserveerd. Vijf missieleiders gaan samen met zeventig experts aan de slag om advies uit te brengen over de onderzoeksaanpak.
Voormalig landbouwminister Cees Veerman leidt de missie voor gezonde bodem en voedselvoorziening. Veerman is niet de enige Nederlander die betrokken is bij de vijf missies; de 25-jarige Boyan Slat, die bekend is geworden door zijn project The Ocean Cleanup, adviseert de EC over schone en gezonde wateren, Johan Bouma, emeritus hoogleraar Bodemkunde (WUR), maakt deel uit van het team dat Veerman gaat assisteren. Hein Pieper, dijkgraaf en CDA-politicus, gaat de EC adviseren op het gebied van klimaatadaptatie.
NIEUWE STUDIUM GENERALE-REEKS START 5 OKTOBER IN HEERLEN
De Open Universiteit (OU) organiseert met ingang van het academisch jaar 2019-2020, in samenwerking met de Parkstadbibliotheken, een nieuwe serie publiekscolleges. De aftrap van de Studium Generale-reeks vindt plaats tijdens het Weekend van de Wetenschap op 5 oktober 2019, van 12.00 - 15.00 uur, in het SCHUNCK Glaspaleis in Heerlen. Theo Bastiaens, rector magnificus van de OU, verzorgt de inleiding op de mini-colleges over actuele thema’s die door drie OU-hoogleraren worden gegeven. De colleges zijn vrij toegankelijk; iedereen die geïnteresseerd is, is van harte welkom. Tijdens het Weekend van de Wetenschap openen verschillende kennisinstellingen hun deuren om iedereen die belangstelling heeft voor de wetenschap, kennis te laten maken hiermee. De OU biedt dan de volgende drie colleges aan:
1. Is druggebruik verbonden met de geschiedenis van steden?
Door: prof. dr. Gemma Blok, hoogleraar Moderne geschiedenis.
2. Helpt muziektherapie?
Door: prof. dr. Susan van Hooren, bijzonder hoogleraar Vaktherapie.
3. Eenzaamheid, wat is er aan te doen (en wat niet)?
Door: prof. dr. Arjan Bos, hoogleraar Klinische psychologie.
In de pauzes tussen de colleges kan wetenschap worden ‘ervaren’. Zo kan het online platform ‘Leer te durven’ voor kinderen met angststoornissen worden doorlopen. Verder kunnen bezoekers ervaren hoe augmented reality wordt beleefd en wordt ingezet bij leren.
Studium Generale in wintermaanden
In november, februari, maart en april wordt de Studium Generale-reeks vervolgd met de volgende, op een breed publiek gerichte, colleges:
Multitasken, dat kunnen we toch allemaal, of niet?
Door: prof. dr. Paul Kirschner, universiteitshoogleraar (7 november 2019 in Nuth).
Kun je jezelf gelukkig maken?
Door: prof. dr. Nele Jacobs, hoogleraar Levenslooppsychologie (5 februari 2020 in Brunssum).
Werk, werk, werk, hoe houden mensen en bedrijven dat vol?
Door prof. dr. Judith Semeijn, hoogleraar Duurzaam HRM en bijzonder hoogleraar Loopbaanmanagement (5 maart 2020 in Kerkrade).
Gezond ouder worden.
Door: prof. dr. Lilian Lechner, hoogleraar Gezondheidspsychologie (2 april 2020 in Landgraaf).
De inloop voor de colleges vanaf november is steeds om 19.00 uur, de lezingen starten om 19.15 uur en worden afgesloten met discussie.
Geïnteresseerd? Kijk dan op de website van de Open Universiteit. Aanmelden kan vanaf september.
DUO overtrad AVG met trackingsoftware
De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) heeft in strijd met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) trackingsoftware gebruikt in aan studenten persoonlijk gerichte mails. Dat blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. DUO kan met de verzamelde informatie aantonen dat een student een bepaald bericht heeft ontvangen; na het openen van het e-mailbericht wordt een afbeelding gedownload waarbij onder andere het IP-adres wordt geregistreerd en het leesgedrag kan worden gevolgd. DUO is na contact met de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gestopt met trackingsoftware in persoonlijke mails.
Miljoenen voor vo-scholen in krimpregio’s
Middelbare scholen in zogenoemde krimpregio’s die kampen met een dalend aantal leerlingen krijgen er extra geld bij. Onderwijsminister Slob maakt de komende jaren tot 48 miljoen euro vrij om te zorgen dat er ook in de plattelandsregio’s voldoende vo-scholen blijven. De vo-scholen moeten het geld besteden aan planvorming waaruit blijkt hoe ze ook met minder leerlingen kunnen blijven bestaan. Uit onderzoek blijkt dat het vo tot 2028 twaalf procent van zijn leerlingen verliest. De VO-raad constateerde eerder dit jaar dat al op zeker tien plekken buiten de Randstad middelbare scholen dreigen te verdwijnen, met als gevolg dat leerlingen grote afstanden moeten afleggen naar een andere school.