Teatske van der Zijpp, Janienke Sturm, Gaby Jacobs, Eveline Wouters

Van der Zijpp is docent en programmaleider Technologie in Zorg bij het lectoraat Persoonsgerichte Praktijkvoering van Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid. Sturmis lector Mens en Technologie bij Fontys Hogeschool HRM en Psychologie en is daarnaast verbonden aan het Fontys lectoraat Interaction Design. Jacobs is lector Persoonsgerichte Praktijkvoering in zorg en welzijn bij Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid en daarnaast verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek. Wouters is lector Health Innovations and Technology aan de Fontys Paramedische Hogeschool en hoogleraar Succesvolle technologische innovaties in de zorg bij Tranzo, Universiteit van Tilburg.

Reacties op dit artikel naar: t.vanderzijpp@fontys.nl

Zorgprofessionals die tijdens of na hun opleiding gaan werken, worden geconfronteerd met steeds complexere zorgvragen in wisselende contexten. Tegelijkertijd neemt het aantal zorgverleners af en wordt er een groot appèl gedaan op het vermogen en de wens van zorgvragers om eigen regie te nemen en zelfredzaam te zijn (Kaljouw et al, 2015). Deze ontwikkeling vraagt een verandering in rol en attitude van zorgverleners, wat niet eenvoudig is. Verschillende onderzoeken tonen aan dat (beginnend) professionals een hoge mate van stress ervaren in hun werk. In het onderzoek van Islam et al. (2017) wordt bijvoorbeeld een relatie gelegd tussen stress die zorgprofessionals ervaren en hun onvermogen om te gaan met zorgvragers met cognitieve beperkingen zoals dementie. Een ander voorbeeld waarbij zorgverleners machteloosheid en stress ervaren, is de confrontatie met agressie in de zorg (Jacobowitz et al, 2015).

Authenticiteit verhogen met VR

Deze voorbeelden illustreren het belang dat zorgverleners de regie hebben over hun handelen in stressvolle situaties. Het gaat hierbij niet alleen om zelfkennis over de eigen professionele deskundigheid, de eigen waarden en voorkeuren en daarnaar kunnen handelen; minstens zo belangrijk is zelfregulatie in de contacten met zorgvragers. Dit vraagt om in relatie te kunnen blijven met zorgvragers door zich te verplaatsen in het perspectief van de ander, te werken met diens waarden en voorkeuren, zich betrokken op te stellen en invoelend te kunnen reageren. Dit zijn belangrijke componenten van persoonsgerichte zorg (Jacobs 2015).

Om (beginnend) professionals te trainen in het nemen van regie over hun praktijkhandelen biedt Virtual Reality (VR), als aanvulling of als alternatief voor traditionele (simulatie)trainingen, aanknopingspunten. Allereerst biedt het de mogelijkheid om de authenticiteit van ervaringen te verhogen in een veilige leeromgeving (Quail et al., 2016). Een ander voordeel van VR is dat het de gelegenheid biedt om het perspectief van een ander te beleven waardoor het eigen gedrag beter afgestemd kan worden op dat van de ander. Onderzoek van Wijma et al. (2017) toont bijvoorbeeld aan dat het ervaren van dementie met VR niet alleen een positieve invloed heeft op de empathie van de zorgverlener voor mensen met dementie, maar ook op (het vertrouwen in) het vermogen om interactie met een patiënt met dementie aan te gaan.