Onderzoek
Emmy Vrieling, Antoine van den Beemt, Eric Besselink, Eline Seinhorst
Vrieling is verbonden aan het Welten-instituut van de Open Universiteit, Van den Beemt is verbonden aan Eindhoven School of Education, Technische Universiteit Eindhoven, Besselink en Seinhorst zijn verbonden aan Iselinge Hogeschool.
Reacties op dit artikel naar: emmy.vrieling@ou.nl
Sociaal leren van leraren faciliteren met het dimensie interview
In dit artikel worden de opzet en resultaten beschreven van een studie gericht op het faciliteren van sociaal leren in lerarengroepen. De auteurs laten zien hoe zij op basis van het dimensieraamwerk een interviewleidraad, het dimensie interview, hebben ontwikkeld en toegepast in de praktijk van enkele lerarengroepen binnen Iselinge Hogeschool. Uit de resultaten blijkt dat het dimensie interview een bruikbaar instrument is om de sociale configuratie van de groep in beeld te brengen wat kan leiden tot een positieve impuls voor de professionele ontwikkeling van de deelnemers.
Door ontwikkelingen in het onderwijsveld worden er andere eisen aan leraren en schoolorganisatie gesteld. De focus ligt steeds minder op het trainen van aanstaande leraren door het aanbieden van theoretische kennis en methoden of op formele bijscholingen van zittende leraren (Cochran-Smith, 2011), maar vindt veel vaker plaats op de werkplek. Dit leren is collectief van aard door interactie met collega’s. Door deelname aan dergelijke professionele communities of informele leernetwerken wordt de professionele ontwikkeling van leraren gestimuleerd (Little, 2003; Hammerness, Darling-Hammond, & Bransford, 2005).
Configuraties van sociaal leren
Deze sociale aspecten van de professionele ontwikkeling van leraren zijn al veelvuldig onderzocht vanuit de verschillende invalshoeken van teamleren, communityleren en netwerkleren. Hierbij wordt teamleren gekarakteriseerd door de focus op formele taken in plaats van op kennis (Knapp, 2010). De community wordt gekenmerkt door een gezamenlijke interesse rond een bepaald thema (Wenger, Trayner, & De Laat, 2011). Het netwerklerenperspectief focust op de diversiteit aan sociale relaties tussen leraren, en kijkt naar het karakter en de sterkte van deze relaties (Hanraets, Hulsebosch, & De Laat, 2011).
Hoewel de onderwijsliteratuur een duidelijk onderscheid maakt tussen deze drie perspectieven van sociaal leren, laat de dagelijkse praktijk in scholen zien dat lerarengroepen dynamisch zijn (Dron & Anderson, 2014) en dat de structuur kan veranderen, afhankelijk van de behoeften van de groepsleden. In bepaalde situaties of bij bepaalde activiteiten zal een groep meer aspecten tonen van een community; in andere situaties of contexten is een focus op een netwerk of team geschikter om de professionele ontwikkeling van leraren te stimuleren (Schreurs et al, 2014). Wij zien daarom communities, teams en netwerken niet als te onderscheiden structuren, maar als configuraties van sociaal leren, op basis waarvan groepsstructuren kunnen worden beschreven en geanalyseerd. Binnen deze sociale configuraties wordt voortdurend (op)nieuw onderhandeld op zoek naar vormen van legitimatie en realisatie (Wenger, 1998). Dit voortdurend onderhandelen over en bepalen van betekenis in sociale configuraties geeft het leerproces een zekere onvoorspelbaarheid.
