Vier Spinoza- en twee Stevinwinnaars 

Drie biologen en een psycholoog krijgen de Spinozapremie voor hun wetenschappelijke werk: microbioloog John van der Oost (Wageningen), celbioloog Anna Akhmanova (Utrecht), biofysicus Marileen Dogterom (Delft), en organisatiepsycholoog Carsten de Dreu (Leiden). Voor het eerst worden ook twee Stevinpremies voor maatschappelijke impact toegekend: die gaan naar historicus Beatrice de Graaf (Utrecht) en viroloog Marion Koopmans (Rotterdam). De Spinozapremies zijn de hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap, bedoeld voor wetenschappers die baanbrekend werk verrichten. NWO hoopt dat de nieuwe Stevinpremies dezelfde status krijgen.

SustainaBul voor TU Eindhoven

De TU Eindhoven is tijdens de Nationale Dag voor Duurzaamheid in het hoger onderwijs uitgeroepen tot de meest duurzame instelling van ons land. De prijs: de SustainaBul 2018. Wageningen University staat tweede op de SustainaBul-ranglijst. Het is voor de zesde keer dat de Studenten voor Morgen de duurzaamheidsranglijst van universiteiten en hogescholen bekend maakten (zie ook het artikel over groene ict in OI). Hogeschool Van Hall Larenstein, die vorig jaar nog tiende stond, ging er met de derde prijs vandoor. De onderwijsinstellingen konden punten scoren op vier thema’s: onderwijs, onderzoek, bedrijfsvoering en ‘integrale benadering’.

Vijf Nederlandse universiteiten in wereldwijde reputatie-ranking

Van de honderd meest prestigieuze universiteiten ter wereld staan er vijf in Nederland. De TU Delft staat net als vorig jaar op de gedeelde plaatsen 51-60 en is daarmee Nederlands koploper in de jaarlijkse lijst van hoogst aangeschreven universiteiten. Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht en Wageningen Universiteit staan in de onderste helft van de ranglijst. De reputatielijst wordt aangevoerd door de Amerikaanse Harvard University, al jaren koploper. Zilver en brons gaan naar het Massachusetts Institute of Technology en de Stanford University. De Britse universiteiten Cambridge en Oxford zijn goed voor de plaatsen vier en vijf.

OOK MBO'ER MAG ZICH STRAKS STUDENT NOEMEN

Over twee jaar mogen mbo’ers zich ook officieel studenten noemen, net als hun leeftijdsgenoten aan universiteiten en hogescholen. Nu heten ze formeel nog ‘deelnemers’. Mbo’ers vinden het oneerlijk dat zij niet als studenten worden gezien. Onder meer omdat ze niet altijd dezelfde voordelen hebben als hun leeftijdsgenoten op het hbo of aan de universiteit, zoals studentenkorting en studentenlidmaatschap bij sportverenigingen.

Hogere eisen leidt tot lagere instroom pabo’s

Er gaan minder studenten naar de pabo’s nu de instroomeisen zijn verzwaard, blijkt uit onderzoek. De hogere instroomeisen waren niet alleen bedoeld om ongeschikte studenten vooraf eruit te filteren en de hoge uitval te bestrijden; de politiek hoopte ook dat de status van de pabo omhoog zou gaan en dat er betere leerlingen op af zouden komen. Dat blijkt niet helemaal uit te komen. De uitval in het eerste jaar is weliswaar gedaald, maar weegt niet op tegen de lagere instroom. De strengere instroomeisen hebben ook tot gevolg gehad dat de pabo steeds witter wordt: studenten met een niet-westerse migrantenachtergrond kiezen minder vaak voor de pabo dan voorheen.

NWO verdeelt Vidi-beurzen
Onderzoeksfinancier NWO heeft 86 onderzoekers een Vidi-subsidie van 800.000 euro toegekend. De slaagkans op een beurs was klein: 485 wetenschappers zijn afgewezen. Een Vidi is bedoeld voor ervaren wetenschappers die na hun promotie een aantal jaar onderzoek hebben gedaan. Bij de selectie wordt onder meer gekeken naar de originaliteit van het onderzoeksvoorstel, de verwachte wetenschappelijke impact en de mogelijkheden voor toepassing van de kennis. Vooral in de geesteswetenschappen is het moeilijk een beurs te bemachtigen: negen van de 91 indieners kregen uiteindelijk geld van NWO. In andere vakgebieden is de slaagkans groter. Zo bemachtigde 18 procent van de aanvragers in de medische wetenschappen een Vidi-beurs.

Onduidelijk of prestatieafspraken hebben gewerkt
Het is onduidelijk of de prestatieafspraken hebben gewerkt in het hoger onderwijs, zeggen onderzoekers van de Universiteit Twente. Door de afspraken is het studiesucces op universiteiten weliswaar aanzienlijk verhoogd, maar op hogescholen is dit juist niet het geval. Ook met het oog op het stimuleren van meer diversiteit in het stelsel is het beeld divers. Op het gebied van differentiatie is er geen duidelijke verbetering te zien en zijn instellingen in grote mate hetzelfde onderwijsprogramma blijven aanbieden. Universiteiten en hogescholen waren kritisch over de prestatieafspraken, die er volgens hen voor zorgden dat de autonomie in het geding was, de bureaucratie toenam en er te weinig aandacht was voor de rol van studenten.

WERELDRECORD MET ZWERM AUTONOME DRONES

Een groep Hongaarse onderzoekers is erin geslaagd om dertig drones autonoom te laten vliegen, dus zonder dat iemand op de grond ze aanstuurde. Daarmee hebben ze een wereldrecord gevestigd (bekijk het hier). Het totale gebrek aan centrale aansturing is nieuw. De dertig drones kunnen net als vogels zelf vliegen, met elkaar communiceren, hun vlucht synchroniseren, grote zwermen vormen en collectief naar hun doel vliegen terwijl ze obstakels en elkaar ontwijken. Dat is mogelijk doordat de besturingssoftware van de drones het mogelijk maakt dat elke drone afzonderlijk observaties maakt en reageert op prikkels. In de toekomst kunnen autonome drones bijvoorbeeld ingezet worden bij zoekacties waarbij een terrein in korte tijd doorzocht moet worden of om natuurgebieden te monitoren. Daar zouden ze zelfs tussen bomen door kunnen vliegen, omdat ze obstakels kunnen ontwijken.

Cyber Security Raad wil meer geld voor technologische studies

Het kabinet moet volgens de Cyber Security Raad (CSR) snel extra geld uittrekken om capaciteitsproblemen op te lossen bij universitaire opleidingen als kunstmatige intelligentie, data science en business analytics. Die oproep doet de CSR naar aanleiding van een aantal universiteiten die naar eigen zeggen de studentengroei voor deze studies niet meer aankan. Bij sommige onderwijsinstellingen is er sprake van een verdubbeling van het aantal aanmeldingen.

Achtergrond ouders bepalend bij selectiestudies

Studenten in het hbo en wo hebben minder kansen bij selectiestudies als hun ouders laagopgeleid zijn, een lager inkomen hebben en een migratieachtergrond hebben. Dat blijkt uitonderzoek van ResearchNed. Vanaf dit studiejaar wordt geen gebruik meer gemaakt van gewogen loting bij numerusfixusopleidingen. In plaats daarvan worden de nieuwe studenten via selectie door de opleidingen geselecteerd. Het rapport van ResearchNed stelt vast dat kandidaten die een selectieprocedure doorlopen niet op gelijke wijze toegang hebben tot hulpbronnen vooraf.

Lager collegegeld, ondanks twijfels over effectiviteit

Ondanks dat niet zeker is dat verlaging van het collegegeld zorgt voor een betere toegankelijkheid van het hoger onderwijs, heeft de Eerste Kamer ingestemd met een korting van duizend euro voor nieuwe studenten die in september met hun studie beginnen. Minister Van Engelshoven erkende in het debat in de Kamer dat er weinig onderzoek ten grondslag ligt aan deze wetgeving en dat er ook andere mogelijkheden waren geweest om de toegankelijkheid te bevorderen.

MILJOENEN AAN ONDERWIJSGELD NAAR UITZENDBUREAUS

Basis- en middelbare scholen in de Randstad geven miljoenen euro's uit aan uitzendbureaus in de hoop zo geschikte leraren te vinden. Publiek geld dat bedoeld is voor het onderwijs komt zo terecht bij commerciële partijen, meldt dagblad Trouw (zie ook: Kritiek op uitzendkrachten voor de klas: 'Tonnen aan onderwijsgeld gaan verloren'). Uitzendbureaus beloven leerkrachten hogere salarissen en bijvoorbeeld een auto. Een leraar die via het uitzendbureau werkt, kost een school dertig tot vijftig procent meer geld dan een leraar die bij de school in dienst is.

BON verliest rechtszaak over verengelsing

De vordering van Beter Onderwijs Nederland (BON) tegen de universiteiten van Maastricht en Twente vanwege hun Engelstalige onderwijsaanbod zijn door de rechter afgewezen. Volgens de rechtbank is onvoldoende gebleken dat de universiteiten in strijd met de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) handelen. Ook vindt de rechter dat BON onvoldoende heeft beargumenteerd dat de twee universiteiten zich niet aan de wet houden. Tot slot vindt de rechter niet dat hij inhoudelijk gaat over het Engels op universiteiten, maar dat met in achtneming van de wet de onderwijsinstellingen hier zelf over gaan.

PARIJSE SCHOOL START MET BADGE MET TRACKING-FUNCTIE

Rocroy Saint-Vincent de Paul, een middelbare school in Parijs, stelt vanaf 1 september een bluetoothbadge met tracking-functieverplicht voor alle leerlingen. Met de badge kunnen leerkrachten achterhalen of leerlingen aanwezig zijn in de klas of ergens ronddolen in het schoolgebouw.De leerlingen moeten de badge ook dragen op sportvelden, in de schoolbibliotheek en bij klasuitstapjes. De sleutelhangers werken volgens fabrikant NewSchool met locatie, niet met geo-locatie. Hierdoor kan de school de leerlingen wel volgen, maar niet precies traceren waar ze zijn. Velen vinden de maatregel een inbreuk op de privacy, de directie van de school stelt dat de Franse wetgeving niet wordt overtreden.

Recordaantal studenten economie door buitenlandse toestroom

De opleidingen economie en bedrijfskunde breken records door de grote toestroom van buitenlandse studenten. Twee opleidingen kondigen zelfs een numerus fixus aan. Dat blijkt uit onderzoek van Het Financiele Dagblad (FD), dat de grootste economiefaculteiten van Nederland bevroeg. De recordaantallen studenten zouden grotendeels te danken zijn aan de populariteit van Engelstalige opleidingen. Vooral studies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en de Rotterdam School of Management trekken veel buitenlandse studenten. De UvA heeft volgens het FDmaar liefst achttienhonderd eerstejaars, van wie de helft uit het buitenland komt. Rotterdam kreeg voor het Engelstalig programma met een maximum van 550 studenten zelfs 2.400 aanmeldingen binnen. Daarvan was driekwart uit het buitenland afkomstig.

Minister geeft voorzetje voor plannen leven lang leren
Bij de jaaropening van Fontys liet de minister van Sociale Zaken, Wouter Koolmees, al iets los over zijn plannen omtrent een leven lang leren, die hij in het najaar zal presenteren. Tijdens de jaaropening bevestigde Koolmees dat er een individuele leerrekening komt voor mensen die door willen leren, zoals in het regeerakkoord werd aangekondigd. Hoe groot het bedrag is dat daar beschikbaar voor komt, is nog niet duidelijk. Koolmees benadrukte dat het doel van de plannen met betrekking tot een leven lang leren is dat mensen meer invloed krijgen op hun loopbaan en zich op tijd kunnen aanpassen aan veranderingen op de arbeidsmarkt.

Aantal lectoren stagneert
Uit analyse van het Rathenau Instituut (RI) blijkt dat het doel het hbo om fors meer lectoren aan te nemen vooralsnog niet gehaald wordt. Hoewel lectoraten meer te besteden hebben en ze in omvang groeien, is het aantal lectoren de afgelopen jaren nauwelijks toegenomen. In 2010 sprak de Vereniging Hogescholen (toen nog HBO Raad) in haar onderzoeksvisie de ambitie uit om 1 fte lector per 720 studenten te realiseren. In 2015 werd deze doelstelling nogmaals bevestigd in de Strategische Agenda hoger onderwijs. Uit het RI-onderzoek blijkt dat er tussen 2010 en 2016 iets meer dan honderd lectoren bijgekomen zijn; nog geen twintig per jaar. Daardoor is de verhouding lector/studenten nu 1 op 1099. Om aan de doelstelling 1 op 720 te voldoen, moeten er naar berekening van het RI nog eens 450 fte aan lectoren aangesteld worden.

Minister wil lagere eis: niet 60 maar 40 punten in eerste jaar
Hogescholen en universiteiten mogen straks niet meer van eerstejaars studenten eisen dat die het maximale aantal studiepunten van 60 halen om de opleiding te kunnen vervolgen. Dat zegt minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs tegen de NOS. De minister wil in de wet een plafond stellen aan het zogeheten bindend studieadvies, om zo de psychische druk voor studenten te verminderen. Dat plafond bedraagt maximaal 40 studiepunten in het eerste jaar. Uit onderzoeken blijkt dat steeds meer studenten kampen met psychische problemen. De minister hoopt met het verlagen van het bindend studieadvies hierin verandering te brengen. De VSNU vindt het plan van Van Engelshoven onverstandig.

BETER WORDEN IN REKENEN? GA BEWEGEN!

Jongeren die intensief bewegen op school, scoren hoger op rekenvaardigheid dan leeftijdgenoten die dat niet doen. Bij taalvaardigheden is geen verband gevonden met beweging. Ook is geen overtuigend bewijs gevonden dat kinderen beter scoren op aandacht en concentratie als ze vaker intensief te bewegen. Deze conclusies staan in een studie die is gepubliceerd in het British Journal of Sports Medicine. "Net als een spier gedijt het brein bij een grotere zuurstoftoevoer," aldus een van de onderzoekers. Op Nederlandse basisscholen geldt een norm van twee uur gymles per week. Scandinavische overheden investeren meer in bewegen op school; zo zijn Deense basisscholen sinds kort verplicht om hun leerlingen een uur per dag te laten bewegen.

'Wetenschappers te afhankelijk van externe opdrachten'

Wetenschappers voelen zich door geldgebrek te afhankelijk van externe opdrachten. Dat blijkt uit een peiling die NRC dit voorjaar heeft gehouden onder ruim 2.500 wetenschappers.

Een meerderheid (62 procent) van hen vindt de groeiende afhankelijkheid van externe financiers voor onderzoek een slechte ontwikkeling, meldt de krant. Wetenschappers worden geconfronteerd met externe financiers die de opzet van het onderzoek willen veranderen of de resultaten willen aanpassen (gunstiger voorstellen). Meer dan de helft van de onderzoekers die onder druk stond, kon het onderzoek toch voltooien en publiceren, blijkt uit de peiling. Een kwart paste het onderzoek aan naar de wensen van de opdrachtgever, vier procent brak het onderzoek af en elf procent kon uiteindelijk niet publiceren.