Opinie
Reacties op dit artikel naar: rob.martens@ou.nl
Ons onderwijs: van differentiatie tot kastenstelsel?
Kinderen worden in het Nederlandse onderwijs (te) snel in een hokje gestopt om daar vervolgens vaak hun hele leven in te blijven. Door die voor ons land typerende scheiding tussen onderwijssectoren, schoolsoorten, leerwegen en opleidingen draagt het onderwijs maar in beperkte mate bij aan de sociale samenhang in de maatschappij. Tijd dus voor een stelselwijziging?
Het is u misschien opgevallen dat er de afgelopen tijd een reeks aan maatregelen is afgekondigd door de minister en staatssecretaris van Onderwijs die eigenlijk hetzelfde probleem probeert aan te pakken: de hokjesgeest in het onderwijs. Ook de Onderwijsraad besteedde onlangs aandacht aan het probleem dat kinderen in ons onderwijsbestel te snel in een hokje worden gestopt en daarin blijven, terwijl ze misschien beter in een ander hokje had kunnen zitten. Intussen wordt er veelvuldig en van alle kanten gepleit om de hokjesgeest tegen te gaan door de overgang van de ene onderwijsvorm naar de andere (verticale doorstroming) gemakkelijker te maken. Dat is een even terechte als relatief makkelijke ingreep die het niet nodig maakt het onderwijsbestel ingrijpend te veranderen. De vraag is of dit voldoende is of dat we dieper moeten ingrijpen. Het laatste rapport dat Onderwijsraad in haar oude samenstelling schreef, leunt op laatste en bepleit een stelselwijziging. Waarom? En gaat de raad daarmee wel ver genoeg?
Overstapproblemen
Laten we met het makkelijkste beginnen: overstapproblemen. Stel je bent als leerling in het verkeerde bakje terechtgekomen en probeert in een ander bakje te komen. Dat is mogelijk als er maatregelen genomen worden die de overgang tussen onderwijsniveaus versoepelen, bijvoorbeeld tussen het vmbo en het mbo als je op het vmbo al een gevoel ontwikkelt welke mbo-opleiding jou het beste past. Ook is het mogelijk om de overstap tussen onderwijsniveaus te versimpelen. Zelf heb ik destijds als havist de overstap naar het atheneum gemaakt. Ik betwijfel of ik onder het huidige regime nog zou zijn overgestapt, maar ben blij dat ik toen de kans kreeg. Of het een verrijking is geweest, dat is aan u, maar zonder die overstap had ik nooit dit opiniestuk als Onderwijshoogleraar kunnen schrijven. We zien echter dat de afgelopen jaren er juist een tegengestelde beweging op gang is gekomen waarbij versoepeling van de overgang tussen onderwijsniveaus en gemakkelijk overstappen móeilijker in plaats van makkelijker gemaakt zijn, omdat het ‘inefficiënte leerroutes’ zouden zijn.
