Kariene Woudt-Mittendorff

Irene Visscher-Voerman

Woudt-Mittendorff is associate lector Studieloopbaanbegeleiding binnen het lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs van Saxion.

Visscher-Voerman is lector binnen het lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs van Saxion en academic director van de master Educational Leadership.

Reacties op dit artikel naar: k.m.mittendorff@saxion.nl

Inhoud

_ Samenvatting
_ Inleiding
_ Van docent- naar studentgeoriënteerde onderwijsvormen

_ De docent in de rol van coach

_ Belangrijke coachingsvaardigheden

_ Ervaringen uit de praktijk

_ Conclusies

Box 1: 21e-eeuwse vaardigheden: nieuw of niet?

Box 2: De docent in verschillende coachrollen

Box 3: Vaardigheden voor een docent als coach van het leerproces

Box 4: Vragen stellen, modelling en feedback als onderdeel van scaffolding

Box 5: Uitspraken van docenten over hun coachings- en begeleidingsaanpak

Samenvatting
De afgelopen jaren komen er in het hoger onderwijs steeds meer studentgeoriënteerde onderwijsvormen, zoals projectonderwijs, waarbinnen studenten werken aan een opdracht uit het werkveld, en/of hybride leeromgevingen. Hierbij verschuift het opleiden steeds meer naar het werkveld. Binnen dergelijke onderwijsvormen komt er - naast de verwerving van kennis - een grotere nadruk te liggen op de ontwikkeling van vaardigheden, zoals zelfsturend leren, samenwerkend leren en reflecterend leren. De begeleiding van studenten vraagt hierbij een andere rol van docenten. De focus ligt minder op directe overdracht van kennis en meer op het begeleiden of coachen van het leerproces van studenten.
Er is nog weinig onderzoek beschikbaar naar effectief coachingsgedrag en in de praktijk lopen docenten op dit gebied tegen allerlei dilemma’s aan. In dit artikel presenteren we een eerste model met belangrijke coachingsvaardigheden voor docenten, inclusief aanbevelingen voor de onderwijspraktijk hoe deze rol verder ontwikkeld en geïmplementeerd kan worden.

Inleiding

Volgens Klaus Schwab, oprichter van het World Economic Forum (WEF, 2016) staan we aan de vooravond van de vierde industriële revolutie. Er is wereldwijd een fundamentele verandering gaande in de manier waarop we als mensen produceren, consumeren en met elkaar omgaan. Werksituaties worden steeds complexer, zowel mondiaal als lokaal. Om goed met deze veranderingen om te kunnen gaan, worden er andere eisen gesteld aan werknemers. Het wordt bijvoorbeeld steeds belangrijker geacht dat werknemers niet alleen beschikken over inhoudelijke kennis en vaardigheden binnen één domein, maar ook over vaardigheden die het eigen domein ontstijgen, zoals het samenwerken en communiceren met professionals uit andere disciplines. Om dergelijke vaardigheden van toekomstig professional te kunnen duiden, zijn er meerdere lijsten gemaakt. Termen die vaak gebruikt worden om dergelijke vaardigheden te duiden zijn life long learning competencies, key skills, kerncompetenties, soft skills of vakoverstijgende competenties (Thijs, Fisser & Van der Hoeven, 2014). Binnen de onderwijscontext zijn de meestgebruikte termen advanced skills en 21e-eeuwse vaardigheden.

Het World Economic Forum besteedt in zijn rapporten veel aandacht aan de vaardigheden die voor medewerkers nu en in de toekomst belangrijk worden geacht. Zo concludeert het WEF (2016) dat vaardigheden als analytisch denken, creatief denken, kritisch denken en actief en zelfgereguleerd leren in toenemende mate tot de kernvaardigheden gaan behoren. Bovendien verwacht het WEF dat werknemers steeds meer brede sociale vaardigheden nodig zullen hebben, zoals samenwerkingsvaardigheden, overtuigingskracht, emotionele intelligentie en het uitleggen (teaching) aan anderen, dan enkel technische vaardigheden, zoals het bedienen van een apparaat (WEF, 2018). Er zijn veel opleidingen die deze ontwikkelingen in het werkveld signaleren en er plek voor inruimen in het curriculum.

BOX 1: 21e-EEUWSE VAARDIGHEDEN: NIEUW OF NIET?