Ingrid Schutte, Remko van der Lei

Schutte is onderwijskundig adviseur en onderzoeker bij het lectoraat Excellentie in Hoger Onderwijs en Samenleving bij de Hanzehogeschool Groningen en gepromoveerd op het onderwerp ‘Ethische sensitiviteit en het bevorderen van betrokken wereldburgerschap bij bachelor-honoursstudenten’ bij de Universiteit voor Humanistiek. Van der Lei is onderwijskundig adviseur bij de Hanzehogeschool Groningen en kennisregisseur voor Persoonlijke en Maatschappelijke Vorming.

Reageren op dit artikel kan via i.w.schutte@pl.hanze.nl en/of r.r.van.der.lei@pl.hanze.nl. Het kleurenpalet is ook digitaal of in boekvorm beschikbaar voor geïnteresseerden. Neem hiervoor contact op met de auteurs.

Eind 2015 startte een groep enthousiaste docenten van de Hanzehogeschool Groningen (de Hanze red.) met het uiteenrafelen van het begrip Bildung: wat omvat dit begrip, wat is het belang ervan voor het onderwijs en wat gebeurt er al binnen de Hanze op dit gebied? De groep wilde collega’s inspireren en handvatten bieden om met Bildung aan de slag te gaan. Resultaat is de inspiratiebundel ‘Het kleuren-palet. Handvatten voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling’ (Kool & Schutte, 2016). Dit artikel beschrijft het kleurenpalet, de totstandkoming van de inspiratiebundel en de toegenomen aandacht binnen de Hanze voor persoonlijke en maatschappelijke vorming (Bildung), zowel in het beleid als in de praktijk. De auteurs gaan in op successen en aandachtspunten die ze tegenkwamen bij hun inspan-ningen om dit proces te versterken en om meer aandacht te krijgen voor het thema.

Bildung in kernwaarden en onderwijsvisie

De Hanze heeft sinds 2010 haar identiteit uitgedrukt in vier kernwaarden: verantwoordelijk, ondernemend, individuele ontplooiing en respect & actieve tolerantie. De kernwaarden komen terug in de in 2014 opgestelde onderwijsvisie van de hogeschool. Zo past de kernwaarde ‘ondernemend’ bij de naam Hanze (het eeuwenoude samenwerkingsverband van handelaren) en komt de kernwaarde ‘verantwoordelijk’ tot uitdrukking in duurzaamheidsdoelstellingen die de hogeschool zichzelf heeft gesteld. In de onderwijsvisie komt de term Bildung nadrukkelijk naar voren: “Vanuit een eigentijds Bildungsideaal moedigt de hogeschool medewerkers en studenten aan om zich te ontplooien en een waardevolle bijdrage te leveren aan de maatschappij.” Het expliciet benoemen van Bildung past bovendien bij een landelijke trend: ‘Bildung en persoonlijke ontwikkeling’ staat bovenaan de prioriteitenlijst in de strategische agenda van het ministerie van OCW (2015).

De Hanze gebruikt sinds drie jaar niet meer de term Bildung, maar de term PMV: Persoonlijke en Maatschappelijke Vorming. Deze term sluit aan bij de WHW art.5, lid 3, waarin staat dat het hoger onderwijs geacht wordt aandacht te besteden aan persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef. PMV past bij Hanze wat betreft beleid, maar ook bij de mensen en het onderwijs. Zo is het Hanze Honours College een proeftuin van onderwijsinnovaties waar PMV-aspecten sterk in verweven zijn. Daarnaast laat het College van Bestuur een grote betrokkenheid zien bij de kernwaarden en er is bovendien een hogeschoolbreed netwerk van docenten dat geïnteresseerd is in de persoonlijke en maatschappelijke vorming van studenten en medewerkers.